นิพพานมีอยู่

นิพพานมีอยู่จริง ไม่ได้มีอยู่ลอยๆ
มีจริงในฐานะที่เชื่อมต่อกับจิตเราได้ ถ้าจิตเราพร้อมก็เชื่อมต่อได้

เป็นแบบอายตนะ
...อายตนะนั้นมีอยู่

ความหมายคือ มีอยุ่ในฐานะที่สามารถเชื่อมกับจิตได้ (อายตนะ)

อายตนะนิพพาน ไม่มี
แต่นิพพาน เป็นอายตนะ คือสามารถเชื่อมกับวิญญาณได้

นิพพานเป็นอัตตา?
ตอบ ไม่เป็น

อัตตานั้นใช้กับสมมติ ใช้เพียงระดับขันธ์เท่านั้นเอง
เช่น ขันธ์ 5 มาประกอบรวมกัน สมมติว่าตัวตนก็เลยมี
คำว่า อัตตา หรืออนัตตานั้น เอาไว้แก้ความเห็นผิดเรื่องขันธ์ 5 เท่านั้น

อัตตานี่มันใกล้กับขันธ์
ขันธ์มาผสมกันเมื่อไร มีแนวโน้มที่จะเกิดยึดถือ "อัตตา" ขึ้น
แต่ถ้าขันธ์ไม่ผสมก็จะไม่เกิด

เรื่องไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน
เอามาแค่พิจารณาขันธ์ 5 ก็พอแล้ว ให้เลิกยึดถือ
จริงๆ แค่พิจารณาธาตุ 4 นี่อัตตาก็หายแล้ว ไม่รู้จะเอาอัตตาไปไว้ตรงไหน

พื้นๆ ขนาดนี้ยังหาย
ยิ่งละเอียดขึ้นไป ถึงระดับนิพพานยิ่งเรียกว่า ไม่จำเป็นต้องพูดถึงอัตตา