จิต มโน วิญญาณ

วิญญาณคือการรู้แจ้งอารมณ์
คือการรู้อารมณ์ลงไปธรรมดาๆ ตรงๆ
การรู้ว่าอะไรเป็นอะไร
การรู้ว่ามีโลกนี้

จิตก็มีลักษณะนี้
คือลักษณะการรู้
รู้แจ้งอารมณ์

วิญญาณเป็นชื่อเรียกของจิต
จิตที่เกิดจากการกระทบอารมณ์เรียกว่า วิญญาณ

ตาไปกระทบกับรูป
เกิดการรับรู้อารมณ์ขึ้นมา
มีโลกปรากฏขึ้นมาทางตา
เรียกว่า จักขุวิญญาณ

ธัมมารมณ์ คือความคิด ความรู้สึกอะไรต่างๆ
กระทบกับใจ (หรือมโน)
กระทบแล้วเกิดความรู้สึกขึ้น เรารู้สึกอย่างนี้ เราคิดอย่างนี้
เรียก มโนวิญญาณ

วิญญาณ เป็นชื่อของจิต
แต่ว่าเป็นจิตที่เกิดจากการกระทบสัมผัส
ของอายตนะภายในและภายนอก

ในพระสูตรจะเจออยู่ 3 คำ
จิต มโน วิญญาณ

มโน จะเจอในแง่ว่า เอาไว้กระทบกับอารมณ์ทางใจ
มโน กระทบกัน ธรรมะ (หรือธัมมารมณ์) เช่น พวกความคิด ความรู้สึก
พอกระทบกับใจ ก็เกิดความรับรู้ขึ้น เรียกว่า "มโนวิญญาณ"

พอรู้สิ่งเหล่านี้ไปจนหมด
รู้ เข้าใจถูกต้อง เกิดปัญญา
จิตพ้นจากอาสวะทั้งหลาย อ่าว
คนพ้นกลับกลายเป็น "จิต" พ้น 5555

จิต มโน วิญญาณ เป็นอันเดียวกัน ก็มีแง่นี้ จะว่าอันเดียวกันก็ใช่
แล้วก็มีแง่ที่การใช้คำมันไม่เหมือนกันด้วย
ถ้าจะเรียน ก็เรียนครบๆ จะเข้าใจมากขึ้น

สรุปตกลงต่างกันยังไง
ตอบ ต่างกันที่ความคิดนั่นแหละ
เหมือนกุศล/อกุศลต่างกันยังไง
ก็ต่างที่ความคิดนั่นไง

การบอกความต่างแล้วประกอบเหตุผล
ก็เอาไว้สงบคำพวกทีี่ชอบเหตุผล
ให้ยอมมาปฏิบัติ

พอสักหน่อยปฏิบัติได้ผล
ก็ทิ้งเหตุผลอยู่ดี 5555

เรียนๆ ไปเจอคำว่า จิตหนึ่ง
จิตหนึ่ง หรือกิริยาจิต
หมายถึงจิตของพระอรหันต์
ที่ไม่แยกธรรมชาติกับตัวเรา

เรียนไปก็งงอีก
เป็นนักเรียนไม่ต้องไปงง
งง เป็นสังขาร
เลิกคิดก็เลิกงงเอง
รู้ไปตอนนี้ก็ไม่มีประโยชน์อะไร

ในการฝึกนั้นจะดูที่อะไรก็ได้
จะดูที่ความโกรธที่มากระทบ
จะดูที่มโน
หรือจะดูที่มโนวิญญาณก็ได้
รู้อะไรก็เอาอันนั้น

เหมือนการดู
จะรู้ที่จักขุประสาทก็ได้
จะรู้ที่รูปก็ได้
จะรู้ที่จักขุวิญญาณก็ได้
จะรู้ที่จักขุสัมผัสก็ได้
ถ้าไม่ทัน...จะรู้ที่เวทนาก็ได้
ถ้าไม่ทันอีก...จะรู้ที่สัญญาที่ผุดเนื่องด้วยรูปก็ได้
ถ้าไม่ทันอีก...จะรู้ที่ความปรุงแต่งทางใจที่ตามมาก็ได้

ดูการใช้คำเพิ่มเติม

เวลาใจกระทบธัมมารมณ์
พอกระทบก็เกิดขึ้นว่า
เราคิดอย่างนี้ เรารู้สึกอย่างนี้
การรับรู้อันนี้เรียกว่า มโนวิญญาณ

พอรับรู้แล้ว
สังขารก็ครอบงำจิตอีก
เป็นจิตชนิดใหม่ เป็นกุศลบ้าง อกุศลบ้าง
พอเป็นจิตชนิดใหม่นี้ ก็เรียกว่าเป็นจิต
คือ กุศลจิต อกุศลจิต

พอกุศลจิต อกุศลจิต ก็กระทบกับมโน
ก็เกิดมโนวิญญาณเกิดขึ้นมารู้ว่า เออ อันนี้กุศล

ตอนนึงเป็นวิญญาณ
ตอนนึงเป็นจิต
5555